Ένα φιλόξενο σύννεφο μας συντρόφευσε για τα πρώτα 8 χιλιόμετρα. Διστακτικό στην αρχή, άφηνε μερικές ηλιαχτίδες να φωτίσουν το πρώιμο φθινόπωρο που πρόλαβε ήδη να μεταμόρφωσει πολλά φυλοβόλλα σε πορτοκαλοκιτρινοκόκκινο μωσαϊκό. Θαυμάσαμε το λιθόκτιστο καλντερίμι που ανηφορίζει ήπια στα αριστερά του Αχλαδορέματος. Φτάσαμε στο οροπέδιο της Αχλάδας, από όπου ανηφορίσαμε προς την κορυφή Μαύρο Ίσιωμα. Το σύννεφο τώρα, έδειξε το βλοσυρό του πρόσωπο και τις κρύες διαθέσεις του στο άλλο μισό.
Εδώ, σε αυτό τον κρυμμένο απ’τα βλέμματα του κάμπου τόπο, άνθρωποι του μόχθου ορεσίβιοι, καλλιέργησαν τη γη και έζησαν τα κοπάδια τους. Μοναδική πρόσβαση τους τα μονοπάτια, τότε, στην εποχή που οι επιτροπές δεν είχαν αλλάξει τα τοπωνύμια από Μισκίν Τεπέ σε Μέλτη κι από Μάκακλαρ σε Μακάριο. Ίσως οι ψιλόλιγνες οξιές να μην υπήρχαν τότε. Ίσως τον παράδεισο, τον βλέπουν μόνο τα δικά μας μάτια, τους φθινοπωρινούς κρόκους, τις σταγόνες πάνω στα ξυλομανίταρα, το παράδοξο του δρυοδάσους που έκανε κατάληψη στα υψόμετρα πάνω από τις πανίσχυρες οξιές.
Το Αχλαδοβούνι ή Αχλάτ Τσαλ ή σκέτο Τσαλ, υψώνεται ανάμεσα στο Νέστο και την ανήσυχη, ζωηρή πόλη της Ξάνθης. Τα μονοπάτια αυτά, τα φρόντισε ο ΕΟΣ Ξάνθης με αμέτρητες δόσεις από μεράκι, θέληση και προσωπική εργασία. Αποτελούν την υποδομή για την ανάβαση και περιήγηση σε αυτό τον μικρό παράδεισο του Τσαλ, που κρύβει πίσω του μια απ’ τις σημαντικότερες, πιο κατάφυτες και πιο ποικίλλες οροσειρές των Βαλκανίων, τη Ροδόπη.
Τα μονοπάτια αυτά μαζί με τα υπόλοιπα του περιαστικού δάσους, αποτελούν ένα ολοκληρωμένο δίκτυο σηματοδοτημένων πεζοπορικών διαδρομών με άμεση πρόσβαση μέσα από την Ξάνθη. Παράδειγμα προς μίμηση για αρκετές πόλεις και κωμοπόλεις της χώρας μας που βρίσκονται δίπλα σε- ή είναι χτισμένες πάνω στους πρόποδες κάποιου βουνού.
Ωστόσο οι σύλλογοι της χώρας έχουν βάλει την ψυχή τους και το υστέρημα του χρόνου των μελών τους, σε ότι προλαβαίνουν να συντηρήσουν και να σημάνουν. Σήμερα, οι υπαίθριες δραστηριότητες, αποδεδειγμένα ανέρχονται ως η υγιέστερη και αμεσότερη λύση άσκησης, αναψυχής και γνωριμίας με την πλούσια ελληνική φύση. Οι τοπικές αρχές της χώρας, οφείλουν να ζυγίσουν τα οφέλη και να δημιουργήσουν ή να βελτιώσουν την πεζοπορική υποδομή. Τώρα είναι η ώρα.