Στα αγγλικά, η φράση to seek refuge σημαίνει αναζητώ καταφύγιο. Έτσι, για το ορειβατικό καταφύγιο επικράτησε λανθασμένα μια μετάφραση που δε γίνεται αμέσως αντιληπτή από το διεθνές κοινό των ελληνικών βουνών. Από χάρτες και σελίδες, δυστυχώς δεν λείπουν και αστειότητες όπως ”refugee” (που σημαίνει πρόσφυγας).
Που χρησιμοποιείται λοιπόν η λέξη refuge στην Ελλάδα, ως μετάφραση για το ορεινό καταφύγιο; βασικά παντού. Σε ιστοσελίδες, σε κείμενα, σε χάρτες. Αυτό που μας αφορά, είναι η ορολογία των χαρτών, online, έντυπων ή σε άλλη μορφή. Γιατί, αν καθένας βάλει το λιθαράκι του για τη βελτίωση λαθών που επικράτησαν, πρακτικά θα έχουμε συμβάλλει στην βελτίωση της εικόνας μας στο εξωτερικό.
Για να καταλάβουμε καλύτερα, ας δούμε τη διαφορά μεταξύ ”refuge” και ”shelter”. Η λέξη refuge, όπως είδαμε, χρησιμοποιείται για να δείξει την πράξη, το γεγονός: βρίσκομαι σε μια δύσκολη κατάσταση και ψάχνω καταφύγιο. Ωστόσο, για τη φυσική υπόσταση του όρου καταφύγιο επικρατέστερος είναι ο όρος “shelter”. Shelter είναι ένα πρόχειρο καταφύγιο, ένα καλύβι, οτιδήποτε σου προσφέρει κατα-φυγή από μια δύσκολη κατάσταση όπως καιρικές συνθήκες ή πόλεμος. (Παρ’όλα αυτά, κάποιες φορές χρησιμοποιείται και αυτή για να περιγράψει την πράξη / ανάγκη: “find shelter”).
Εδώ θα αναρωτηθούν αρκετοί αναγνώστες μας, γιατί είναι απαραίτητο να γνωρίσουμε το σωστό και να βελτιώσουμε το λάθος. Ο λόγος που βρίσκουμε εμείς, είναι ότι η δημοφιλία των ελληνικών βουνών στο κοινό του εξωτερικού αυξάνεται, και όλοι αυτοί οι επισκέπτες θέλουν βοηθήματα και ιστοσελίδες που τους παρέχουν άμεση και σωστή πληροφορία.
Ας οριοθετήσουμε τι είναι το ορειβατικό καταφύγιο και σε τι διαφέρει από τους άλλους τύπους διαμονής σε βουνά. Παράλληλα, θα χρησιμοποιούμε και τους αντίστοιχους διεθνείς όρους έτσι όπως χρησιμοποιούνται ευρέως στο εξωτερικό, σε χάρτες, εκδόσεις, ιστοσελίδες αλλά και από διεθνείς οργανισμούς προτυποποίησης κι διεθνείς ενώσεις.
Ορειβατικό καταφύγιο σύμφωνα με τον ελληνικό ορισμό (ΚΥΑ) είναι κτιριακή εγκατάσταση δυναμικότητας έως ογδόντα (80) κλινών σε υψόμετρο πάνω από εννιακόσια (900) μέτρα, που εξυπηρετεί την πεζοπορία, την ορειβασία και την αναρρίχηση και γενικά τις δραστηριότητες ορεινού τουρισμού. Ωστόσο, οι διεθνείς ορισμοί, θέλουν το ορειβατικό καταφύγιο να είναι ένα κτίσμα πάνω σε βουνά που προορίζεται για την εξυπηρέτηση πεζοπόρων και ορειβατών, συνήθως προσβάσιμο μόνο από μονοπάτι. Εννοιολογικά τώρα, ο τύπος και η χρήση ενός ορειβατικού καταφυγίου μπορεί να συγχέεται με παρεμφερείς λέξεις. Έτσι, πλην των ξενοδοχείων που υπάρχουν σε βουνά, τα υπόλοιπα κτίρια που εξυπηρετούν τους πεζοπόρους και ορειβάτες είναι οι ορεινοί ξενώνες (mountain lodge) στους οποίους προσεγγίζει κάποιου είδους δρόμος, τα ορειβατικά καταφύγια (mountain hut) και τα καταφύγια ανάγκης (mountain shelter) στα οποία μπορεί ή μπορεί να μην προσεγγίζει δρόμος. Υπάρχει και ο όρος mountain cabin που κάποιες φορές χρησιμοποιείται για να δηλώσει το ορειβατικό καταφύγιο, σε κάποιες χώρες όμως κυρίως για να υποδηλώσει μια μικρή καλύβα - “καμπίνα” σε μια απομακρυσμένη ορεινή περιοχή (χρησιμοποιείται επίσης κατά κόρον για ιδιόκτητα τέτοια κτίσματα). Τέλος, υπάρχει και ο όρος alpine hut (για τα ορειβατικά καταφύγια).
Ας δούμε ένα έμπρακτο παράδειγμα με βάση ελληνικά καταφύγια. Ως mountain hut μπορούμε να δείξουμε π.χ. το Ορειβατικό Καταφύγιο Αστράκας ή το Καταφύγιο Χατζηγεωργίου (Παγγαίο), παρ’όλο που στο ένα δεν προσεγγίζει δρόμος ενώ στο άλλο προσεγγίζει. Αν θελήσουμε να χαρακτηρίσουμε το Σπήλιος Αγαπητός τότε φυσικά θα πούμε ότι πρόκειται για mountain hut, ωστόσο αν σκεφτούμε τις υπηρεσίες που παρέχει και τις υποδομές που έχει, μοιάζει εξίσου με ένα καλά οργανωμένο mountain lodge στο οποίο όμως η πρόσβαση γίνεται μόνο με τα πόδια. Τέλος, το καταφύγιο ανάγκης Κώστας Μιγκοτζίδης μπορεί να χαρακτηριστεί ως emergency shelter. Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα καταφύγια κυνηγετικών συλλόγων που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως mountain shelters ή mountain cabins λόγω της χρήσης τους αλλά και του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
*Η φωτογραφία εξωφύλλου είναι από το διαδίκτυο και απεικονίζει ορεινό καταφύγιο στα βουνά Tatra της Πολωνίας.
Comments